الگویابی سازماندهی سیاسی فضا در ساختارهای بسیط با تاکید بر ایران

تطور تاریخی این فرایند در پهنه فضای سرزمینی ایران با استفاده از الگوی تمرکزگرای جدید نیاز به ساختاری سیاسی- اداری منسجم را نشان داد تا بتواند ضمن در نظر گرفتن این تفاوت های حاکمیتی -سیاسی، گونه گونی ویژگی های جغرافیایی- اجتماعی را نیز سامان دهد. تجربه تاریخی نشان داد که الگوی متمرکز تجویزی مناسب و درخور برای مدیریت این فضای درهم و پیچیده نیست، چرا که با نادیده انگاشتن تفاوتها، تضادها و افتراقات جغرافیایی در پی همگن و یکنواخت سازی نواحی کشور برآمده است. تقسیمات کشوری چارچوب و استخوان بندی فضای سرزمینی کشور به عنوان بستری برای تامین امنیت ملی، کشوری و ناحیه ای به موازات مهیاسازی شرایط مطلوب برای توسعه متوازن و متعادل تمامی مناطق کشور می باشد. لازمه چنین بستری شناسایی و نگاه سیستماتیک به مقوله سازماندهی فضا و عوامل و مولفه های آن است تا تمامی جریان های حرکتی موجود در سطوح مختلف ساختار سیاسی فضا(کشور) را پوشش دهد. شاخص های تقسیمات کشوری به عنوان ورودی سیستم، سازمان فضا و حکومت به عنوان محیط انجام فرایند، خروجی ها و پیامدهای این ارتباط متقابل را جلوه فضایی بخشیدند تا در رویکردی سیستمی سازماندهی سیاسی فضا در ایران را الگویابی کنیم. نتایج تحقیق نشان می دهد توجه به شاخص های کمی و عدم استفاده از شاخص های کیفی در سازماندهی سیاسی فضا و اثرگذاری آن در ساختار ناهمگون و متکثر فضایی ایران با سیستم سیاسی بسیط سبب شکل-گیری عدم تعادل های فضایی از قبیل: شکاف های توسعه منطقه ای، تشدید مرکز-پیرامون، دوگانگی فضایی مناطق مرکزی و حاشیه ای و تفاوت ها و نابرابری های فضایی شده است. پیامدهای این نتایج در ساختار فضایی ایران سبب ایجاد بحران و ناامنی های منطقه ای و کاهش سرمایه اجتماعی و ضعف در قلمرو موثر ملی شده است. این روند، حرکت آنتروپی سیستم سیاسی را به سمت مثبت و افزایش میرایی سوق داده است که بقای سیستم را با خطرات عدیده ای مواجه کرده است.